“Nee ma, niet het groene knopje op de telefoon indrukken, maar het knopje van de afstandbediening.” Ik kon een glimlach niet onderdrukken toen Loek Peters tijdens zijn monoloog bij de voorstelling ‘Ma’ dit voorbeeld schetste. Natuurlijk waren er nog andere trieste, soms grappige voorbeelden die ontstonden bij zijn zieke moeder. Zo herkenbaar. Maar vooral dit specifieke voorval. Mijn broer had de uitleg over de afstandbediening via de telefoon ook precies zo met onze moeder meegemaakt.
De voorstelling is gebaseerd op de columns/boeken van Hugo Borst. De Rotterdammer vertelt daarin over zijn ervaringen die hem als mantelzorger overkomen. Mantelzorger van een moeder die lijdt aan dementie. Mantelzorger. Plotseling schijn je dat te zijn, maar eigenlijk ben je dat al jaren. De ziekte is als een sluipmoordenaar het leven van de patiënt en de naasten binnengedrongen. Als mantelzorger in de zaal voel je de pijn en de verwarring. Je moeder die huilend smeekt dat je niet weg mag gaan of juist naar haar toe moet komen. Maar je kunt er niet altijd zijn. Dus trek je de deur met een verscheurend hart toch maar achter je dicht. Je voelt de immense pijn van je moeder, je eigen verdriet, maar toch neem je tegen al deze gevoelens dat besluit.
Eric Corton speelde het stuk tot anderhalve week geleden. Na 100 voorstellingen was het voor hem voldoende. Hij wilde niet dat de sleet in zijn spel zou komen, dus stond Loek Peters al een tijdje klaar om in te vallen. Hij mag de volgende vijftig voorstellingen doen. In Venlo was vanavond zijn vijfde uitvoering. En hij deed het fantastisch. Vooral natuurlijk en oprecht. Het werd zijn verhaal. Het was alsof hij spontaan face to face zijn ervaringen met de zaal deelde. De pijn, het verdriet en de onzekerheid van zowel de mantelzorger als de patiënt kwamen in dit stuk aan bod.
Als zoon van, zoek je naar vergelijkingen, herkenbaarheid. Die waren er voldoende, niet alleen in het grappige, maar eigenlijk vooral intens trieste voorbeeld van de afstandbediening. Je moeder belt dat de tv stuk is. Jij weet als zoon precies waar het mis is en begeleidt haar stap voor stap via de telefoon naar een avondje tv kijken. Maar het verschil tussen de afstandbediening van de tv en het telefoontoestel is voor moeder bijna niet meer te bevatten. Grappig, zwarte humor, maar tevens zo triest en frustrerend. Een persoon met Alzheimer kan je in de eerste maanden/jaren tot razernij brengen. Later wordt de band hechter, veel liever en beter dan ooit. Je kust je moeder om haar gerust te stellen. Je knuffelt haar stevig. Ze pakt je hand vast en laat die niet meer los. Er zijn fases in het leven van een volwassen man dat dit bijzonder ongemakkelijk zou voelen. Nu niet meer. Hugo Borst wist het perfect in zijn stukken te verwoorden. Loek Peters speelde het met alle gevoel. Je voelt de verwarring van de patiënt. Je ziet de grip op het leven verdwijnen.
Borst streed niet tegen de verpleging en de verzorging in het verpleeghuis, maar tegen de organisatie en de politiek. Ook hier veel herkenbaarheid. Vroeger was er veel meer personeel. Nu willen ze bij voorkeur een octopus op een woning. Een persoon die wast, verschoont, voedt, troost, de administratie doet en nog veel meer. Maar een octopus is niet menselijk en een mens heeft niet zoveel armen als een octopus. Wanneer worden de politiek en de managers weer menselijk? Borst heeft met zijn columns het nodige in beweging gezet. Niet alleen de discussie over poen, maar ook over het beeld dat de ziekte en de patiënt helaas in onze maatschappij hebben. Borst trok de niet begrijpende buitenwereld mee in het huis van zijn moeder, mee in hun leven. Tot aan de aftakeling in het verpleeghuis en zelfs de dood toe. Wie het zelf ervaren heeft, snapt de columns, boeken en het toneelstuk het beste. Voor veel anderen is dementie eng. Maar vroeg of laat krijgen velen van ons er mee te maken. Zorg dat het menselijk blijft. Door het bespreekbaar en openbaar te maken, is een eerste stap gezet. Daarom hulde voor ‘Ma’.
watrobzegt 